Вести

Geopolitika je u najnovijem broju objavila u celini Održivi plan za Kosovo i Metohiju na srpskom i engleskom jeziku. Plan je izradio Centar za geostrateška istraživanja. U petak 15.juna 2007. u Međunarodnom press centru(Tanjug), pred stranim i domaćim novinarima.

Održivi plan za Kosovo i Metohiju predstavili su Slobodan Erić predsednik Upravnog odbora Centra za geostrateška istraživanja i glavni i odgovorni urednik lista „Geopolitika“, dr Marko Jakšić član Upravnog odbora Centra i predsednik Zajednice srpskih opština i naselja na Kosovu i Metohiji, dr Srđa Trifković član Upravnog odbora Centra i spoljnopolitički urednik u američkom časopisu „Hronika“, Borivoj Rašuo predsednik Izvršnog odbora Centra i mr Miloš Jovanović član Upravnog odbora Centra.

Centar za geostrateška istraživanja je rođen u krugu ideja i ljudi koji su okupljeni oko lista „Geopolitika“ i njegov cilj je da se bavi strateškim istraživanjem u oblastima koje su vitalne za našu državu i njene nacionalne interese, kao i da rezultate svojih istraživanja stavi na uvid i korišćenje, ne samo javnosti, već državnim i nacionalnim institucijama.

Kao rezultat takvog opredeljenja nastao je prvi projekat Centra za geostrateška istraživanja koji se zove Održivi plan za Kosovo i Metohiju. Osnivačka Skupština Centra za geostrateška istraživanja održana je na praznik Svetog Save 27.januara u Beogradu. Za članove Upravnog odbora Centra izabrani su dr Srđa Trifković, dr Marko Jakšić, Borivoj Rašuo, mr Miloš Jovanović, Vladimir Todić, Vladimir Dobrosavljević, Slobodan Despot, Slobodan Erić, Vladimir Trikić, Boris Aleksić i Branislav Đokić. Za predsednika Upravnog odbora izabran je Slobodan Erić a za predsednika Izvršnog odbora Borivoj Rašuo.

http://www.geopolitika.org.yu/
E-mail: geopolit@EUnet.yu

Ovde pročitajte u celini dokument Centra za geostrateška istraživanja.

Uvodne napomene

Polazeći od toga da je došlo do zastoja u pregovorima o statusu Kosova i Metohije, te da po tom pitanju postoje suštinske razlike između države Srbije i albanske nacionalne manjinje, kao i ozbiljna mimoilaženja među članicama Saveta bezbednosti UN, Centar za geostrateška istraživanja želi da kroz izradu Održivog plana za Kosovo i Metohiju da svoj doprinos unapređenju pregovaračkog procesa i postizanju dugoročne stabilnosti u regionu.

Ključna prednost Održivog plana za Kosovo i Metohiju je u tome da on svojim duhom i slovom istovremeno zadovoljava suštinske interese srpske i albanske strane kao strana u pregovorima i međunarodne zajednice kao zainteresovane strane u pregovorima.

Ovim planom srpskoj strani daju se garancije za bezbednost i suverenitet, albanskoj suštinska autonomija koja podrazumeva izvršnu zakonodavnu i sudsku vlast a međunarodnoj zajednici pružaju se perspektive i stvaraju osnove za dugoročnu stabilnost u ovom delu sveta. Centar za geostrateška istraživanja smatra je ovo jedina moguća politička formula za implementaciju održivog rešenja.
Centar je u izradi plana pošao od potrebe albanske nacionalne manjine da institucionalno ostvaruje i neguje sopstveni identitet i da slobodno razvija svoje političke, ekonomske i kulturne potencijale, kao i da u širokoj i suštinskoj autonomiji u okviru države Srbije slobodno gradi i razvija svoje nacionalne institucije. Takođe, Centar je imao u vidu naročiti duhovni značaj Kosova i Metohije za srpski narod, kao i poštovanje Povelje UN i moguće posledice eventualne podele ili nezavisnosti Kosova po međunarodno-pravni poredak. Umesto široko upotrebljavanog i na terenu ne sprovodivog principa multietničnosti, Centar je u svom planu dao prednost principu koegzistencije naroda, života jednih pored drugih, čineći sve da se kroz odgovarajuća institucionalna rešenja unaprede srpsko-albanski odnosi.

I OPŠTA NAČELA

1.1 Kosovo i Metohija je Autonomna Pokrajina u sastavu Republike Srbije.

1.2 Na području Kosova i Metohije formiraće se dva entiteta: Albanski i Srpski.

1.2 Najviši pravni akt Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija je Ustav AP Kosovo i Metohija. Ustav AP Kosovo i Metohija će garantovati i regulisati entitetsku podelu Kosova i Metohije.

1.3 Albanski entitet na Kosovu i Metohiji će uživati suštinsku autonomiju u odnosu na centralne vlasti u Beogradu u skladu s Ustavom AP Kosovo i Metohija, odnosno Ustavom Republike Srbije. Albanski entitet imaće nadležnosti u oblasti izvršne, sudske i zakonodavne vlasti. Srpskom entitetu će biti ostavljena mogućnost da primenjuje zakone i propise Republike Srbije i da ostvaruje institucionalnu saradnju s organima Republike Srbije.

1.4 Zvanični jezici na Kosovu i Metohiji su srpski i albanski. Ostale nacionalne manjine imaju pravo na upotrebu svog jezika u skladu s Ustavom Republike Srbije i Zakonom o manjinama.

1.5 Kosovo i Metohija je jedinstven ekonomski prostor na kome se ostvaruje tržišna privreda. Između albanskog i srpskog entiteta kao i Autonomne Pokrajine Kosova i Metohije i Srbije biće uspostavljeni slobodno kretanje robe, kapitala i usluga i jedinstven valutni sistem.

1.6 Republika Srbija određenim podsticajnim merama ohrabriće Autonomnu Pokrajinu Kosovo i Metohiju da vodi ekonomsku, poresku i socijalnu politiku neophodnu za održivu privredu.

1.7 U skladu s Ustavom Republike Srbije svim pojedincima na Kosovu i Metohiji zajamčena su ljudska prava i osnovne slobode, bez ikakve diskriminacije u pogledu rase, boje kože, pola, jezika, vere, političkog ili nekog drugog opredeljenja, nacionalnog ili socijalnog porekla.

1.8 U skladu s Ustavom Republike Srbije u Autonomnoj Pokrajini Kosovo i Metohija će se raditi na unapređivanju, zaštiti i poštovanju najvišeg nivoa međunarodno priznatih ljudskih prava i osnovnih sloboda, uključujući prava i slobode sadržane u Univerzalnoj deklaraciji o građanskim i političkim pravima u Evropskoj konvenciji za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i u njenim protokolima.

1.9. Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija neizostavno će obezbediti sve neophodne uslove za bezbedan povratak raseljenih lica na područje Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija.

II PODELA NADLEŽNOSTI

2.1 Podela nadležnosti je zagarantovana međunarodnim Sporazumom zaključenim između Republike Srbije i Specijalne misije UN. Po tom Sporazumu, podela nadležnosti može se menjati isključivo uz saglasnost Skupštine Republike Srbije i Saveta ministara AP Kosova i Metohije.

2.2 U nadležnosti Republike Srbije ostaju: spoljni poslovi, monetarna politika, kontrola granica i carinska politika, zaštita srpskog verskog i kulturnog nasleđa i bezbednosti u srpskom entitetu i zaštita ljudskih prava u poslednjoj instanci.

2.3 Poslovi koji nisu nabrojani u prethodnom članu su u nadležnosti Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija. To su, između ostalog, nadležnosti u domenu bezbednosti, teritorijalno-upravne organizacije, fiskalne politike, zdravstva, socijalne zaštite, obrazovanja, kulture, sporta, javnog informisanja, sistema javnih službi, prostornog planiranja i održivog razvoja.

2.4 Ustavni sud Republike Srbije nadležan je za sporove koji mogu proisteći iz tumačenja podele nadležnosti.

III UREĐENjE VLASTI AP KOSOVO I METOHIJA

3.1 Savet ministara je najviši organ Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija.

3.2 Savet ministara usklađuje rad organa entiteta.

3.3 Savet ministara čini šest ministara, po tri iz svakog entiteta. Ministarski savet donosi odluke konsenzusom.

III ALBANSKI ENTITET

3.1 Najviši pravni akt Albanskog entiteta je Statut entiteta. Statut Albanskog entiteta ne može biti u suprotnosti s Ustavom Kosova i Metohije, odnosno Ustavom Republike Srbije.

3.2 Vrhovni organ vlasti u Albanskom entitetu je Skupština. Skupština će imati 80 članova koji se biraju na slobodnim izborima tajnim glasanjem.

3.3 Skupština Albanskog entiteta nakon konstituisanja bira Vladu.

3.4 Vlada Albanskog entiteta biće zadužena za sprovođenje zakona, pravosuđe, javnu bezbednost i reagovanja u vanrednim situacijama na teritoriji Entiteta.

IV SRPSKI ENTITET

4.1 Srpski entitet čine zajednice srpskih, bošnjačkih, goranskih opština, kao i drugih nealbanskih zajednica na Kosovu i Metohiji. U sastav Srpskog entiteta ulaze opštine: Opština Zvečanska Mitrovica, Opština Istok (s modifikovanim granicama), Opština Klina (s modifikovanim granicama), Opština Leposavić(modifikovane granice) Opština Zubin Potok(modifikovane granice) Opština Obilić ( s modifikovanim granicama), Opština Lipljan (s modifikovanim granicama), Opština Gračanica, Opština Novo Brdo (s modifikovanim granicama) Opština Gornje Kusce-Šilovo-Ranilug, Opština Parteš-Pasjane, Opština Vrbovac-Klokot, Opština Štrpce, Opština Gora, Opština Sredačka Župa, Opština (srpsko-bošnjačka) Vitomirica-Belo Polje, Opština Orahovac-Velika Hoča-Zočište(modifikovane granice)

4.2 Na području Srpskog entiteta mogu se primenjivati zakoni i propisi Republike Srbije. Opštine i organi Srpskog entiteta mogu ostvarivati institucionalnu saradnju s organima Republike Srbije.

V BEZBEDNOST

5.1 Na teritoriji oba Entiteta biće uspostavljena policijska služba. Granice okruga policijskih stanica biće podudarne s opštinskim granicama.

5.2 Komandire policijskih stanica biraju opštinske skupštine, odnosno opštinska veća.

5.3 U Albanskom entitetu biće formirana specijalna protivkriminalna i antiteroristička jedinica koje će imati 2.500 pripadnika. Jedinica će biti podređena odgovarajućem resoru bezbednosti u Vladi Albanskog entiteta i biće opremljena lakim streljačkim naoružanjem.

5.4 Na području Srpskog entiteta biće uspostavljeni stacionarni garnizoni Vojske Srbije. Garnizoni će biti uspostavljeni u Kosovskoj Mitrovici, Štrpcima, Gračanici, Osojanu, Kuscu…

5.5 Broj pripadnika pojedinačnog stacionarnog garnizona ne može prelaziti 2.000 vojnika.

5.6 Pripadnici stacionarnih garnizona Vojske Srbije manevre, vežbe i predviđene aktivnosti mogu jedino izvoditi i ostvarivati na teritoriji Srpskog entiteta.

5.7 Pripadnici garnizona Vojske Srbije nemaju pravo ulaska na teritoriju Albanskog entiteta, osim na poziv Vlade Albanskog entiteta u slučaju elementarnih nepogoda i samo i isključivo u slučaju direktnog oružanog napada s teritorija Albanskog entiteta.

5.8 Pripadnici garnizona Vojske Srbije dužni su najmanje sedam dana ranije da najave Vladi Albanskog entiteta svaki transport i snabdevanje jedinica u enklavama, s preciznim navođenjem količine sredstava i tehnike koja se transportuje.

5.9. Formira se Komisija za incidente. Komisija je nacionalno mešovitog karaktera, čini je podjednak broj predstavnika sa srpske i albanske strane. Komisija ima ovlašćenje da vrši uviđaj na terenu, istražuje okolnosti koje su dovele do incidenta i da svoj izveštaj dostavlja Vladi Republike Srbije i Vladi Albanskog entiteta.

5.10 Na području uspostavljenih zaštićenih zona oko manastira i verskih objekata a koja se nalaze na teritoriji Albanskog entiteta biće uspostavljene vojne posade s pripadnicima Vojske Srbije. Posade ne mogu imati više od 100 pripadnika i mogu biti naoružane samo lakim streljačkim naoružanjem.

VI IMOVINA

6.1 Nakon potpisivanja Sporazuma Agencija za privatizaciju Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija u koju ulaze predstavnici oba Entiteta i Republike Srbije počeće privatizaciju na prostoru Kosova i Metohije. Posebnom pravnim aktom Agencija će pravno obesnažiti dosadašnju privatizaciju. Sva pokretna i nepokretna imovina na prostoru Kosova i Metohije u vlasništvu Republike Srbije ostaće u svojini Republike Srbije do početka procesa privatizacije. Od privatizacije su izuzeta rudna i mineralna bogatstva koja su u vlasništvu države Srbije.

VII UNAPREĐENjE SRPSKO-ALBANSKIH ODNOSA

7.1 Na području Kosova i Metohije formira se Savet za unapređenje srpsko-albanskih odnosa.

7.2 Savet čine predstavnici Skupštine i Vlade Albanskog entiteta, predstavnici Skupštine i Vlade Srpskog entiteta i Skupštine i Vlade Srbije, uključujući i predstavnike drugih nacionalnih manjina s Kosova i Metohije.

7.3 Savet odlučuje konsenzusom a čini ga podjednak broj predstavnika s obe strane.

7.4 Sastanku Saveta najmanje jednom godišnje prisustvuje predsednik Skupštine i predsednik Vlade Srbije i predsednici entitetskih vlada i predsednik Skupštine Albanskog entiteta.

7.5 Savet predlaže mere za unapređenje srpsko-albanskih odnosa a može predložiti izmenu propisa i zakona u cilju unapređenja albansko-srpskog dijaloga. Preporuke, koje usvoji Savet, Skupština Srbije i Skupština Albanskog entiteta moraju staviti na dnevni reda najduže dva meseca od njihovog donošenja.

VIII ZAVRŠNE ODREDBE

8.1 Održivi plan za Kosovo i Metohiju implementira se kroz potpisivanje posebnog Sporazuma o Kosovu i Metohiji. Potpisnici sporazuma su Republika Srbija i legitimni predstavnici albanske nacionalne manjine. Zatim, Republika Srbija potpisuje međunarodni sporazum sa Specijalnom misijom UN koju imenuje Savet bezbednosti.

8.2 Potpisivanju sporazuma prethodilo bi potpuno ispunjenje Rezolucije 1244 o povratku srpskih vojnika na granicu.

8.3 Sporazum podleže ratifikaciji u Skupštini Srbije.

8.4 Kao subjekti međunarodnog prava su Republika Srbija i UN i oni su garant Sporazuma.

8.5 90 dana od potpisivanja Sporazuma o Kosovu i Metohiji na području oba Entiteta biće održani opšti parlamentarni i lokalni izbori.

8.6. Šest meseci od održavanja opštih parlamentarnih i lokalnih izbora Savet ministara će formirati posebnu Komisiju koja bi u roku od godinu dana organizovala i sprovela popis stanovništva u Autonomnoj Pokrajini Kosovo i Metohija.

8.7 Nakon potpisivanja Sporazuma pristupilo bi se pripremama za potpisivanje Vojno-tehničkog sporazuma između Republike Srbije i Misije UN o vojnom dezangažmanu međunarodnih vojnih i policijskih snaga. Povlačenje jedinica, naoružanja i tehnike obavilo bi se u narednih pet godina.

8.8 Vojno-tehnički sporazum ne odnosi se na ljudstvo, naoružanje i tehniku i ljudstvo u američkoj bazi Bondstil čiji je opstanak ili dezangažman predmet posebnog Ugovora između države Srbije i SAD. Opstanak američkih vojnika i vojne baze moguć je i posle roka od pet godina uz uslov da se postigne dogovor i potpiše međunarodni ugovor između države Srbije i Amerike. Ugovor podleže ratifikaciji u Skupštini Srbije.

8.9 U Prištini bi u narednih 10 godina ostala Specijalna misija Saveta bezbednosti kao garant Sporazuma. Specijalna misija UN imala bi pravo da nadgleda primenu Sporazuma, da od države Srbije traži informacije u vezi s implementacijom Sporazuma. Misija bi Savetu bezbednosti UN podnosila najmanje jednom godišnje izveštaj o implementaciji Sporazuma a imala bi ovlašćenja da Savetu bezbednosti UN predloži donošenje odgovarajućih preporuka i rezolucija.

Boba Borojević